Baśń o czerwonym Kubusiu Puchatku – recenzja książki „Czerwony cesarz” Michaela Sheridana
Written by Redakcja Online on 5 marca 2025
Gdyby biografię Xi Jinpinga streścić w formie krótkiej, może nawet lekko prostackiej i niezbyt wyszukanej baśni, mogłaby ona wyglądać następująco: „Dawno, dawno temu był sobie chłopiec, którego ojca wywalono z partii, bo się naraził. Mały chłopiec wylądował na wsi, gdzie zbierał baty od życia i uczył się jak zostać większym komunistą niż ci, którzy go tam zesłali. Ostatecznie jednak, dzięki jeszcze utrzymującym się znajomościom swoich starych, odrobinie szczęścia i umiejętnościom, przegryza się przez aparat, w konsekwencji stając na jego czele po to, by samemu wywalać innych z partii, a czasami również z tego padołu”.
Michael Sheridan „Czerwony cesarz. Xi Jinping i jego nowe Chiny” (2025), Wydawnictwo Port.
Propaganda Państwa Środka również serwuje baśń dotyczącą Xi Jinpinga (i nie tylko). Zapewnia jednak, by poddani mieli dostęp do nieco bardziej nienagannego pióra, niż to, które koślawo trzyma autor niniejszej recenzji. Przy pomocy armii recenzentów (przez złośliwych zwanych „cenzorami”) pozbywa się wulgarnych faktów, poglądów, momentów, cech głównego bohatera, które mogłyby razić w oczy bogu ducha winnego czytelnika – lub odwrotnie, przypisuje mu osiągnięcia, fakty biograficzne i cechy, które niekoniecznie posiadał opisywany delikwent. Całość zaś aparat propagandowy utrzymuje w lekkiej i przystępnej literacko formie, czyli leninowsko-marksistowskiej ideologii podkręconej przez poczciwego wujka Mao.
Historia lubi się powtarzać, szczególnie w Chinach – a Michael Sheridan o tym wie i stara się nam to pokazać, bo baśń o Czerwonym Cesarzu to tak naprawdę asumpt do nakreślenia szerszej perspektywy na współczesną historię Chin oraz sposobu funkcjonowania tego państwa – i jest to, cytując klasyka, plus dodatni.
Z zachodu patrzymy na Państwo Środka przez pryzmat nasączonych stereotypami, europocentrycznych gałek ocznych; jak na wielką enigmatyczną i czerwoną machinę (ni to kapitalistyczną, ni to komunistyczną), która zjada demokrację, wypluwa wieżowce, na prędce stawia szpitale w czasie pandemii i co chwilę wynajduje nowy sposób na to, żeby coś ocenzurować (biedny Kubuś Puchatek), skontrolować, zinwigilować – innymi słowy: trzymać za gębę wszystko, co się rusza i może zagrozić władzy. I Michael Sheridan o tym wie, dlatego celowo wykracza poza ramy sztampowo pojmowanej biografii, rysując przy okazji panoramę całej sprawy, i choć nie zawsze mu się to udaje, to całościowo efekt jest co najmniej zacny.
Chcąc nie chcąc tego typu reportaż porusza wiele wątków, faktów, dat i nazwisk (które to nazwiska europejski czytelnik zapomina w momencie ich przeczytania, gdyż stanowią dla niego nic nie znaczący zlepek dźwięków bez odniesienia do znanej mu rzeczywistości), co sprawia, że miejscami jest on po prostu surowy (w takich momentach apeluję i gorąco polecam skorzystać ze zdobyczy już nie takiej współczesnej techniki tj. sieci WWW).
Nie zmienia to jednak faktu, że to pozycja bardzo ciekawa szczególnie dla osób, które chcą lepiej poznać jednego z pierwszoplanowych aktorów współczesnej sceny międzynarodowej (który ponadto posiada całkiem silne figury na szachownicy i umie w gambit). Zdecydowanie pozycja, która może stać się bakcylem do dalszej eksploracji oraz lepszego zrozumienia
co to naprawdę znaczy made in China.
Xi Jinping nie wymyślił chińskiego autorytaryzmu, on po prostu wziął to co bardzo dobrze znane w ojczyźnie i dostosował do swoich potrzeb oraz realiów współczesnego świata. Kiedyś natknąłem się na opinię, mówiącą „Chiny to nie naród – to Cywilizacja” i myślę, że podobne mniemanie może mieć obecny Czerwony Cesarz…
Wojciech Sobczak
PS jeżeli szanowna osoba czytająca życzy sobie punktację, to wystawiam solidne 7/10. WS
