Bądźmy czujni i świadomi

W dzisiejszych czasach coraz częściej jesteśmy bombardowani informacjami o kolejnych kryzysach międzynarodowych. O kolejnych wojnach i konfliktach. Można powiedzieć, że wszelkiego rodzaju wojny stały się elementem naszej codzienności. U naszych wschodnich granic rozgrywa się konflikt mający wpływ na społeczeństwa wszystkich państw Europy Środkowej. Pomimo zabezpieczenia politycznego tych państw w ramach Paktu Północnoatlantyckiego pojawia się pewien dysonans. Z jednej strony wydaje się jakby paneuropejskie społeczeństwo w beztrosce korzystało z życia nie zwracając uwagi na ryzyko potencjalnej wojny, a z drugiej coraz więcej pojawia się wątpliwości i pytań na temat potencjalnych i proponowanych działań w sytuacji kryzysowej. Sam podczas swojej edukacji wyższej spotkałem się z tym, jak ludzie, znając studiowany przez mnie kierunek, nierzadko z obawą, zadawali mi pytania w stylu „Czy czeka nas wojna?”.

Najnowsza książka Agnieszki Lichnerowicz pt. Idzie Wojna? nie jest próbą odpowiedzi na te wątpliwości. Środek ciężkości tej publikacji położony jest w innym miejscu, a Autorka nie tyle udziela odbiorcom odpowiedzi wprost, co stara się wytłumaczyć wszelkie zależności związane z sytuacjami około kryzysowymi czy też raczej stricte wojennymi. Dodatkowo przedstawia Ona szereg komplementarnych rozwiązań mogących znaleźć zastosowanie w dobie kryzysu wewnętrznego. Wszystkie powyższe elementy przekazuje ustami swoich rozmówców. W książce znajduje się 12 wywiadów z ekspertami, a każdy z nich porusza inny etap rozwoju sytuacji kryzysowej albo stanu wojennego. Pierwsze rozmowy skupiają się na działaniach prewencyjnych oraz początkowych fazach rozwoju wojny. Następnie poruszane są etapy konfliktu wraz z rolą poszczególnych osób na polu walki, a ostatnie rozmowy dotyczą procesu powojennej odbudowy, poruszając także kwestie związane z zaradzeniem powojennej traumie.

Autorka zebrała wokół siebie prawdziwą grupę ekspertów, ponieważ jej gośćmi nie są osoby związane wyłącznie z aparatami decyzyjnymi państwa, a w gronie jej rozmówców znajdziemy przedstawicieli wielu gałęzi funkcjonowania społeczeństwa podczas wojny bądź kryzysu. Mamy tutaj rozmowy z generałem, medykiem frontowym, analitykami, wolontariuszami, filozofami i ekonomistami. Wszystkie rozmowy, jak podkreśla Autorka, zostały przeprowadzone od jesieni 2024 r. do marca 2025 r. Co ważne, każda z tych rozmów jest po prostu ludzka, rzeczowa, w pewnym stopniu nawet podnosząca na duchu. Nie jest to defetystyczny i pesymistyczny obraz zbliżającej się wojny, która czai się na nas za rogiem czasu, jak może zwiastować okładka. Wywiady umieszczone w tej rozmowie są wspierające, a także pozbawione politycznej otoczki, o której obecność nieco się obawiałem, znając współczesne mody w publikacjach około dziennikarskich. W procesie wyboru rozmówców Autorka nie ograniczyła się jedynie do Polaków, co dodatkowo wpływa na poszerzenie punktu widzenia i nadaje głębszego kontekstu całemu tematowi. Znajdziemy tu bowiem relacje ukraińskich działaczek, ale także rozmowę z fińskim wolontariuszem i ratownikiem, której, nie ukrywam, byłem najbardziej ciekawy. Ku mojej satysfakcji podczas tej rozmowy wspomniana została wojna obronna Finlandii z lat 1939–1940, a oprócz tego rozmówca szczegółowo opisał działania lokalnych służb oraz inicjatywy społeczne podejmowane w sytuacjach kryzysowych w oparciu o fińską filozofię życiową.

To co przebija się przez książkę, to także polskie realia i nasz lokalny punkt widzenia na sytuację w naszym regionie i państwie przytoczony przez ekspertów. Tak jak wspomniałem wyżej, jest on neutralny politycznie i nie antagonizuje między sobą żadnej ze stron. Na przestrzeni wywiadów przedstawione są zasady funkcjonowania naszej ojczyzny na różnych etapach potencjalnych konfliktów zbrojnych i to jak przy obecnym stanie zasobów wewnętrznych jesteśmy w stanie zareagować zarówno jako państwo, jak i społeczeństwo. Tak jak można by przypuszczać nie jest perfekcyjnie. Można czuć niepokój, znając realia otaczającego nas świata i doświadczając kolejnych przekazów czy to potwierdzonych przez wiarygodne źródła, czy też rozsiewanych przez napompowaną w celach destrukcyjnych dezinformację. Myślę, że w równym stopniu obawy może wzbudzać również to, jak nam wojnę do bólu zdążyła już przedstawić popkultura. Natomiast publikacje takie jak ta, pokazują nam, że chociaż obawy mogą być uzasadnione, nie musimy trwać w bezsilności wobec nich.

Oprócz polecenia Wam bardzo serdecznie książki Agnieszki Lichnerowicz pt. Idzie Wojna?, wydawnictwa Znak Księgarnia, chciałbym podzielić się z Wami małą poradą. Jeżeli ciepło wspominacie zajęcia z EDB w szkole (Edukacja dla Bezpieczeństwa), lub podobne przedmioty jeśli takich doświadczyliście, jeżeli przeszliście, albo zamierzacie zrealizować KPP (Kurs Pierwszej Pomocy), bądź jesteście zainteresowani funkcjonowaniem aparatów bezpieczeństwa cywilnego, nie odchodźcie od tych pasji, nie zapominajcie o nich i pielęgnujcie je, także poprzez samorozwój. Nie wiadomo, w którym momencie Waszego życia mogą się one okazać przydatne. Nie bójmy się uczyć jak reagować, nie bójmy się reagować. Przestańmy wreszcie obawiać się stwierdzenia: Kto chce pokoju szykuje się na wojnę. Idąc za słowami z okładki recenzowanej książki: Przygotujmy się na najgorsze spodziewając się najlepszego.

Wiktor Trzecina