Portret złamanych dusz, czyli o „Intermezzo” Sally Rooney

Sally Rooney znana jest z opisywania skomplikowanych ludzkich relacji. W swojej najnowszej powieści Intermezzo ponownie przedstawia nam bohaterów zagubionych we współczesnym świecie. Dwójkę braci, Petera i Ivana, poznajemy w dniu pogrzebu ich ojca. Od tego momentu wszystko, co robią i myślą, jest naznaczone przeżywaną żałobą. Wprowadza ona chaos, burząc dotychczasowy porządek, ale daje też nadzieję – bo przecież nikt nie powiedział, że wcześniejsza rzeczywistość była łatwa.

„Intermezzo”, Sally Rooney (2025) wyd. W.A.B.

Peter jest dobrze rokującym prawnikiem, starającym się wpasować w wielkomiejski styl Dublina. Udziela się towarzysko, z dumą prezentuje progresywne poglądy i wysoką kulturę osobistą, choć w rzeczywistości pragnie przede wszystkim uwagi. Jako 32-latek randkuje z młodą studentką Naomi, co staje się pęknięciem na starannie budowanym wizerunku. W jej towarzystwie znajduje odskocznię od wykreowanej postaci, spędzając czas wśród głośnych imprez i wszechobecnych używek. Jednocześnie jego serce wciąż bije do byłej miłości, Sylvii – dojrzałej i ułożonej wykładowczyni. Peter usiłuje poukładać swoje życie, pchany społeczną presją ciągłego doskonalenia się i dążenia do perfekcji. Z każdą chwilą narasta w nim coraz większa bezradność, która oddziaływała na mnie z wyjątkową intensywnością.

Historia Petera przeplata się z perspektywą Ivana. Młodszy o dziesięć lat chłopak jest zupełnym przeciwieństwem brata – introwertyczny, spokojny, unikający uwagi. Czuje niechęć do otaczającego go świata, a każdą wolną chwilę poświęca grze w szachy, w której odnosi spektakularne sukcesy. Do jego poukładanego życia wdziera się element chaosu, gdy na jednym z turniejów nawiązuje znajomość z 36-letnią Margaret. Tym samym autorka odwraca sytuację Petera, po raz kolejny wprowadzając kontrowersyjny wątek. Co ciekawe, Margaret otrzymuje w książce własną perspektywę, w przeciwieństwie do innych kobiet pojawiających się w życiu braci.

Nietrudno domyślić się, że relacja między Peterem a Ivanem jest napięta, sprowadzając się do ciągłej walki o dominację, rywalizacji intelektualnej i pokazów siły. Niedawna strata ojca tylko pogłębia dystans między nimi, a tłumione emocje potęgują wzajemne niezrozumienie. Mam jednak wrażenie, że Rooney w tej warstwie fabularnej poszła na łatwiznę, opierając się na prostych schematach. Motyw yin-yang w relacjach jest bardzo popularny, dlatego od tak popularnej autorki oczekiwałabym bardziej nieszablonowego podejścia lub prób przełamania tak prostego wątku.

Są jednak aspekty, w których wykorzystanie kontrastów bardzo mi się spodobało. Trafnie zostały podkreślone wszystkie drobne absurdy życia. Te momenty, gdy nasze poglądy rozmijają się z podejmowanymi decyzjami lub gdy rzeczywistość brutalnie weryfikuje nasze wyobrażenia. To kolejna powieść Rooney, w której ten motyw odgrywa istotną rolę, a ja jestem jego wielką fanką. Emocje wielokrotnie górują nad rozumem, a konsekwencje nie powstrzymują bohaterów przed impulsywnymi działaniami. Nic co ludzkie, nie jest im obce.

Rooney konstruuje świat przedstawiony z drobnych, autentycznych detali. Proza życia przeplata się z pogłębionymi rozmowami o kulturze, filozofii czy religii, co pozwala mi jeszcze łatwiej uwierzyć w rozgrywające się wydarzenia. Przecież o palących nas problemach intelektualnych częściej rozmawia się robiąc proste śniadanie niż w sztucznie wykreowanej scenerii. Warto też wspomnieć o subtelnym osadzeniu fabuły we współczesnych realiach, co także jest mocną stroną autorki. Bohaterowie wspominają niedawne wydarzenia, a także dyskutują o istotnych problemach społecznych lub po prostu ich doświadczają. Przewijają się takie wątki jak przemoc ekonomiczna, sens wykonywanej pracy, klasizm.

Intermezzo to opowieść o ludzkiej ułomności, ukazująca jak łatwo można się zatracić w ambicji i pragnieniach. Nie daje prostych odpowiedzi, jednak uświadamia, że odkupienie może być bliżej niż się wydaje: w szczerych rozmowach, prostych gestach, a może nawet w nas samych.

Aleksandra Podgórna

Zdjęcie tytułowe: fragment okładki Intermezzo, Sally Rooney (2025) wyd. W.A.B.