Wierna Rzeka Afryki, czyli Xavier Aldekoa i „Dzieci Nilu”

„Nil to nie rzeka. Nil to coś znacznie więcej. Najdłuższa z afrykańskich rzek jest sercem wiosek i niestrudzonym świadkiem wzlotów i upadków najpotężniejszych dynastii faraonów. Wypływa z głębi Afryki i przez 6650 kilometrów wije się wśród gór, rozlewisk i pustyni, aż dociera do Morza Śródziemnego. Nazwa rzeki przywołuje sekrety ukryte w piramidach czy podziemnych komnatach i karmi dumę tysiącletnich cywilizacji, które do dziś walczą o swoje przetrwanie. W starożytnym Egipcie rzeka, która nie boi się Sahary, była nawet czczona jako bóstwo zwane Hapi, jej koryto zaś uznawano za centrum świata. Nil to nie rzeka.”

Tak w lekturę wprowadza nas jej autor – Xavier Aldekoa. Jeśli zatem Nil nie jest rzeką, to czym? Aldekoa w swojej podróży przez Afrykę pokazuje nam różne oblicza Nilu. Rzeka płynąca nieprzerwanie od tysięcy lat była świadkiem niesamowitych wydarzeń i pozostało tak do dziś. Autor postanowił wyruszyć jej śladem i spisać historie, które Nil obserwuje na co dzień. Historie, które niekiedy są piękne, innym razem wzruszające i zbyt często – po prostu straszne. Aldekoa z reporterskim kunsztem, przypominającym często styl Kapuścińskiego, relacjonuje, na co natrafił podczas swojej długiej podróży. Opowiada o ludziach, których spotkał i wiernie przekazuje opowiadane przez nich historie. Historie, które dzieją się na brzegach Nilu. Historie, których ta rzeka poznała już setki tysięcy. Xavier Aldekoa przemierza Afrykę od południa na północ. Swój reportaż podzielił na kilka części, w zależności od odwiedzanego kraju: Uganda, Sudan Południowy, Etiopia, Sudan, Egipt. W każdym z tych fragmentów poznajemy historię niepowtarzalnych bohaterów, których oblicza odbijają się w autorze jak w lustrze, ukazując, niekiedy bolesną, prawdę o życiu w afrykańskich krajach. 

Kiedy w Wydawnictwie Uniwersytetu Jagiellońskiego w serii Mundus pojawia się nowa pozycja, możemy być pewni, że mamy do czynienia z przykładem najwyższej jakości zagranicznej literatury faktu. Tak też stało się tym razem. Xavier Aldekoa nie tylko przedstawił mało popularny w zachodnich mediach temat: problemy społeczne w krajach afrykańskich. Ujął to także językiem, który możemy uznać za połączenie kunsztu reporterskiego ze świetnym językiem literackim. 

Sam Xavier Aldekoa to uznany dziennikarz pochodzący z Katalonii. Jest korespondentem La Vangardia w Afryce, zajmuje się problemami politycznymi i społecznymi tego kontynentu. W 2016 roku otrzymał nagrodę Cirilo Rodrigueza dla najlepszego korespondenta hiszpańskiego za granicą. Jego zmysł obserwacji, dociekliwość i umiejętność prostego (i jakże empatycznego!) pisania o rzeczach trudnych sprawiły, że jego książki są znane w niemal całej Europie.  

Powróćmy jednak do pytania, czym jest w tej książce Nil? Za przykładem Żeromskiego, Nil moglibyśmy nazwać Wierną Rzeką, bowiem obie, stały się świadkami i powierniczkami ludzkich losów na tle wielkiej historii. 

Amelia Malisz