Polska/Polin – „Jeszcze Polska Nie Zginęła” w Teatrze Barakah

Teatr Barakah to wyjątkowe miejsce. Ukryty na naszym krakowskim Kazimierzu, znajduje się w kamienicy, która przed wojną znana była jako Nowa Mykwa żydowska, czyli „Łaźnia Ludowa Rytualna”. To moje małe miejsce na ziemi, które lubię regularnie odwiedzać, by zanurzyć się w świecie teatru i zapomnieć na chwilę o całym świecie. To właśnie tam, w niedzielę 26 marca, odbyło się czytanie performatywne „Jeszcze Polska nie zginęła”. Data nieprzypadkowa, bo był to wieczór przed Międzynarodowym Dniem Teatru.

Tekst napisany oraz wyreżyserowany został przez niezwykłą parę – Dorotę Abbe, związaną na stałe z Fundacją Na Marginesie z Poznania oraz Michealem Rubenfeldem z krakowskiego Festivaltu. Wspólnie razem z Mają Polką i z muzyką Krzysztofa Kaliskiego stworzyli niezwykłe widowisko, w trakcie którego widownia mogła zadecydować, czy chcemy przekształcić Rzeczpospolitą Polską w Polską Rzeczpospolitą Żydowską.

Razem z naszymi przewodnikami przedzieramy się przez meandry historii, które doprowadziły nas do dzisiejszej sytuacji – upadek Izraela, potrzeba znalezienia domu dla 3 milionów Żydów i zaproszenie ich do naszej ojczyzny przez prezydenta RP Macieja Stuhra (w tej roli sam aktor, który przemawiał do nas z ekranu w orędziu do narodu). To niezwykła opowieść o poszukiwaniu domu i tożsamości. Ale to też historia samych Doroty i Micheala – historie rodzin, które zostały rozdzielone bezpowrotnie przez nazistowskie zbrodnie, próba pogodzenia się z przeszłością i odnalezienia w sobie odpowiedzi na najważniejsze pytanie: co tak naprawdę znaczy być Żydem?

To historia pełna śmiechu, ale też żalu, wstydu i strachu, wewnętrznego poczucia winy, które wynika z samego faktu, że każdego dnia udaje im się żyć, gdy na tych terenach zginęło tyle ich przodków. To walka z własnymi uprzedzeniami do Polski, Polaków, ale też Żydów i własnego pochodzenia. To spektakl, który dosłownie stawia widza przed trudnymi pytaniami – Dorota, Michael i Maja mają ciągły kontakt z publicznością, zadając jej pytania i zachęcając do dialogu, zajrzenia w głąb siebie i spojrzenia obiektywnie na siebie i swoich bliskich. Czy ratowali Żydów? Czy doprowadzili do ich zagłady? Czy może, tak naprawdę, sami pochodzimy z rodziny Żydowskiej? Czy po setkach lat współistnienia naszych dwóch narodów jest to jakaś różnica?

Spektakl dopełniają nagrania, wśród nich oczywiście sam prezydent RP, ale również Małgorzata Łodej-Stachowiak, Oliwia Nazimek, Andrzej Niemyt, Paweł Hadyński, Piotr Dąbrowski, Konrad Cichoń, którzy grali rolę nawróconych na judaizm i z ekranu opowiadali nam, jak w nowym, żydowskim państwie im się żyje. Jest to czytanie bardzo osadzone w dzisiejszej kulturze i popkulturze – pełne nawiązań do obecnych i przeszłych wydarzeń w Polsce i na świecie.

„Jeszcze Polska nie zginęła” było wydarzeniem wyjątkowym, bo jednorazowym – ale nie do końca, ponieważ Dyrektorka Teatru Barakah, Ana Nowicka, zapowiedziała, że spróbują przekształcić czytanie w pełny spektakl. Ja trzymam kciuki i serdecznie polecam obserwować, co będzie się działo w Teatrze, a tymczasem zostawiam cię z pytaniem: Czy jest Pan/Pani za przekształceniem Rzeczpospolitej Polskiej w Polską Rzeczpospolitą Żydowską? Proszę o pozostawienie krzyżyka przy TAK lub NIE! 

Nana Asante