Ameryka Zjednoczona w Musicalu Oklahoma!

31 marca 1943 r. swoją premierę na Broadwayu miał musical Oklahoma!. Napisany przez wybitnego kompozytora Richarda Rogersa oraz równie uzdolnionego producenta i autora słów, Oscara Hammersteina II, odniósł ogromny sukces, stając się najpopularniejszym musicalem wszech czasów. Popularność tej sztuki potwierdza ilość odegranych w ciągu 5 lat od premiery spektakli, a było ich ponad 2200! Prości, ale zarazem dobrze wykreowani bohaterowie i swojska, podnosząca na duchu historia stały się tym, czego Ameryka potrzebowała w jakże trudnym, wojennym czasie. Oto prosta dziewczyna z farmy – Laurey, musi wybrać pomiędzy dwoma zalecającymi się do niej kandydatami, kowbojem Curlym i nieobliczalnym pomocnikiem z farmy Juddem. Jednocześnie, na drugim planie toczy się historia Ado Annie, która nie potrafi zdecydować, kogo chce poślubić – kowboja Willa Parkera czy przydrożnego handlarza Aliego Hakima. Przełomowym aspektem sztuki było to, że jako pierwsza zawierała ona wszystkie elementy musicalu, tj. muzykę, piosenki, taniec i dialogi, które łączyły się w całość i opowiadały jedną, spójną historię. I to nie byle jaką! Trzeba przyznać, że skomplikowana choreografia oraz utwory śpiewane przez bohaterów na długo zapadają w pamięci. Szczególnie sam początek spektaklu, kiedy to główny bohater emanuje optymizmem, śpiewając „Oh, What a Beautiful Mornin”.

Jednak Oklahoma! kryje za sobą więcej, niż tylko prostą historię miłosnych zalotów. W latach 40. Ameryka była krajem podzielonym. Część społeczeństwa amerykańskiego chciała dołączyć do Aliantów i wesprzeć ich w walce z nazizmem, jednak równie dużą część stanowili zwolennicy zachowania neutralności i niemieszania się w sprawy Europy. Ponadto w Ameryce wyraźne zaczęły stawać się nastroje antysemickie. Wielu Amerykanów widziało w ludności żydowskiej zagrożenie dla swoich wartości. Niechęć oraz pogłębianie stereotypów można było zaobserwować również w relacjach ludności białej z Afroamerykanami czy Indianami. Jako że zarówno Richard Rogers, jak i Oscar Hammerstein byli pochodzenia żydowskiego, niepokoiła ich ta sytuacja. Ich dzieło stało się swego rodzaju próbą pokazania, że w społeczeństwie amerykańskim możliwa jest tolerancja i asymilacja oraz zjednoczenie we wspólnym celu, jakim jest ochrona swojej ziemi, ojczyzny. Postać Aliego Hakima jest właśnie próbą walki ze stereotypami odnośnie Żydów i tego, że nie będą oni potrafili stać się pełnoprawnymi członkami społeczeństwa amerykańskiego. Ali Hakim bierze ślub z lokalną dziewczyną i tym samym staje się częścią społeczności, która go przyjmuje. Uosobieniem zagrożenia stała się natomiast mroczna postać Judda, który odzwierciedla wszystko, co niebezpieczne i negatywne.

Podobnie jak całe społeczeństwo, również rządzący byli podzieleni co do strategii, jaką należy przyjąć wobec Europy. Liberałowie, zwolennicy prezydenta F. D. Roosevelta i Nowego Ładu spierali się z konserwatywnymi izolacjonistami o ingerencje Stanów Zjednoczonych w wojnie. Ten konflikt przedstawiony został w Oklahomie! jako różnice w interesach pomiędzy kowbojami a farmerami. W sztuce farmerzy reprezentują postawę izolacjonistyczną, chcąc podzielić i ogrodzić swoją ziemię, natomiast kowboje są zdania, że Oklahoma powinna dołączyć do Unii. Mówi o tym piosenka „The Farmer and The Cowman”, która wskazuje na to, że powinni oni się pogodzić i współpracować razem w ochronie swojej ukochanej ziemi. Ta wizja zjednoczenia i współpracy w pewnym stopniu przekłada się na możliwość kompromisu między podzielonymi Amerykanami, których zjednoczą wspólne wartości i ideały. Kompromis ten jest jednakże tylko utopią, tak jak utopijna jest cała musicalowa Oklahoma. 

Oklahoma! jest nostalgicznym mitem Ameryki jako krainy możliwości, w której spełniają się sny i w której wszyscy działają dla wspólnego dobra. Podejmuje ważny temat tożsamości amerykańskiej i tego, czym ona tak naprawdę jest. Obecnie musical nadal jest wystawiany (od 2019 roku znów można obejrzeć go na Broadwayu), a twórcy starają się zreinterpretować wizję Rogersa i Hammersteina nadając sztuce bardziej współczesny wymiar. Mimo że dziś wizja ta może wydawać nam się nieco naiwna, myślę, że musical ten jest bez wątpienia warty obejrzenia. 

Agata Drabek

Źródła:

Kirle, Bruce, Reconciliation, Resolution, and the Political Role of Oklahoma! in American Consciousness, “Theatre Journal” 2003, vol. 55, nr 2, s. 251–274.

Wikipedia, Oklahoma!, 2020, https://en.wikipedia.org/wiki/Oklahoma!