Myślenie i życie – Orlando.Bloomsbury 

„Myślenie i życie są jak przeciwległe bieguny”

Virginia Woolf to postać, której raczej nie trzeba nikomu przedstawiać – nawet jeżeli nie miało się bezpośredniej styczności z jej twórczością, to z pewnością słyszało się to nazwisko. Teraz wybitna pisarka wkracza do teatru, gdzie dzięki wyreżyserowanym przez Katarzynę Minkowską spektaklu Orlando. Bloomsbury w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Virginia Woolf i jej przyjaciele dają się poznać krakowskiej widowni od nowej strony. Reżyserka podjęła próbę przybliżenia życia i twórczości nie tylko autorki, ale także grupy artystycznej Bloomsbury, która była centrum londyńskiego życia artystycznego aż do II wojny światowej.

Pomimo wskazującego na to tytułu, dzieła Virginii Woolf nie odgrywają kluczowej roli w sztuce. Raczej obserwujemy jej życie, relacje i działalność Bloomsbury, a najbliżej samej pisarki jesteśmy, kiedy przyglądamy się, jej taki tryb życia odbijał się na psychice.

Reżyserka zdecydowała, aby w centrum spektaklu pozostawała jedna z najsłynniejszych postaci wykreowanych przez Virginię – Orlando. Jednak treść przedstawienia to nie adaptacja powieści (której poświęcona jest dość krótki fragment), a wykorzystanie płynności tej tytułowej postaci. Ponieważ losy bohaterów były tak różne i burzliwe, świetną decyzją artystyczną twórczyni było umieszczenie w centralnym punkcie niemej postaci Orlanda,  krążącej między bohaterami jak duch, obserwujący ich i obecny, ale nie narzucający się.  Sztuka podzielona została na dwie części – pierwsza zarysowuje relacje w grupie Bloomsbury w czasie ich pełnego rozkwitu, a druga przedstawia ich losy w obliczu II wojny  światowej.

Chociaż Orlando został tu wykorzystany, a myśl towarzysząca autorce przy pisaniu tej powieści wyrażona dość klarownie i zwięźle, to dobrze byłoby, gdyby podkreślono bardziej punkt widzenia Virginii na temat ograniczeń i konwenansów narzucanych przez społeczeństwo. Tak samo z różnicami w poglądach, które w rzeczywistości dość znacząco wpłynęły na relację między pisarką a Vitą Sackwille-West, a nie miały szansy wybrzmieć, ponieważ Vita jako sprawcza postać pojawia się na krótko.  Jednak kiedy już jest, to grająca tę postać Paulina Kondrak swoją energią kradnie scenę i znakomicie wyczuwa kontekst.  Zresztą to samo można powiedzieć o reszcie obsady. Odtwórczyni głównej roli – Joanna Połeć – niemal staje się Virginią. I to przeistoczenie można zauważyć już na samym początku spektaklu, który operuje wszystkimi środkami jakie teatr daje, także przestrzenią samego budynku. W pierwszej scenie naprawdę zastanawiałam się, czy to aktorka zapomniała tekstu, czy Virginia panikuje ze stresu przed publicznym wystąpieniem.

Musimy w końcu zwrócić uwagę nie tylko na świetną grę aktorów, ale też same ich głosy. (Nie tylko tego) spektaklu z wielką przyjemnością słuchałoby się jako audycji. Głosy Radosława Krzyżowskiego i Krzysztofa Zawadzkiego zapadają w pamięć i sprawiają, że jeśli ponownie spotkam się z postaciami Clive’a Bella czy Rogera Fry’a, to zawsze będą mi się kojarzyć z tą dwójką.

Jak wspominałyśmy, spektakl wykorzystuje wszelkie możliwości oddziaływania na widza.  Nie tylko poprzez tekst i aktorów, ale też pobudzanie zmysłów. Przez całą trzygodzinną sztukę słyszymy rytmiczną muzykę, scenografia wykracza poza scenę. Z niektórymi rozwiązaniami spotkałyśmy się w teatrze pierwszy raz. Wzmacnia to poczucie uczestniczenia w doświadczeniach członków grupy Bloomsbury.

Chociaż Virginia Woolf nie jest główną postacią, bo cała grupa stanowi istotny element, to obserwujemy ich przez jej pryzmat; towarzyszą nam m.in. cytaty z dzieł autorki. Zdecydowanie spektakl jest godny polecenia każdemu, ale specjalnie zachęcam do jego zobaczenia stałych bywalców teatrów, dla których Orlando.Bloomsbury będzie powiewem artystycznej świeżości.

Manuela Jarzębska, Ola Haberny

Fot. Magda Hueckel