Ładni są dobrzy, a brzydcy wredni – efekt aureoli i jego wpływ

Czy zdarzyło się Wam przypisywać danej osobie zbiór cech na podstawie pierwszego wrażenia? Zobaczyliście kogoś uśmiechniętego i mimowolnie pozytywnie zaczęliście do niego podchodzić? Z pewnością wielu z nas często jest uczestnikiem takiej sytuacji. W psychologii to zjawisko nazywane jest efektem aureoli. 

Efekt aureoli to nic innego jak tendencja do automatycznego, pozytywnego lub negatywnego, przypisywania cech osobowościowych właśnie na podstawie pierwszego wrażenia. Jest odmianą podstawowego błędu atrybucji. Wyróżnić możemy tu pewien mechanizm polegający na tym, że przypisanie jednej właściwości wpływa na skłonność do przypisywania innych – czasem nieobserwowalnych. Efekt aureoli jest określany również jako „stereotyp atrakcyjności fizycznej” oraz zasada „co piękne jest też dobre”.

Przykładowo, osoba atrakcyjna fizycznie będzie najczęściej postrzegana również jako inteligentna i godna zaufania. Natomiast jeśli spotkamy kogoś niekulturalnego i wulgarnego, przypisujemy mu dodatkowo prymitywność i lenistwo. 

Efekt aureoli, jako termin, po raz pierwszy pojawił się w 1920 roku w artykule autorstwa Edwarda Thorndike’a zatytułowanym ,,A Constant Error in Psychological Ratings’’. Dzięki badaniom empirycznym autor odkrył, że kiedy poproszono ludzi o ocenę innych na podstawie serii cech, negatywne postrzeganie jednej cechy obniżyło wszystkie pozostałe.

Wiemy już, że nasze ogólne wrażenie na temat człowieka znacząco wpływa na wystawianie opinii dotyczących pozostałych jego cech. Stajemy się wręcz stronniczy w swoich poglądach. 

Jak wcześniej wspominałam zjawisko to, może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wydźwięk. Termin wykorzystuje analogie aureoli, aby opisać wpływ na postrzeganie przez nas innych ludzi. Z tego powodu możemy wyróżnić anielski oraz szatański efekt halo. 

Efekt Golema nazywany również diabelskim to zniekształcone postrzeganie innych na skutek negatywnego pierwszego wrażenia. Charakteryzuje się tendencją do przypisywania spotkanej osobie, którą oceniliśmy negatywnie we wstępnym doświadczeniu, samych wad. Efekt ten można również nazwać efektem rogów. 

Natomiast jeśli ktoś sprawia na nas dobre pierwsze wrażenie, to często mamy automatyczną skłonność doszukiwać się w tej osobie innych pozytywnych cech osobowościowych. W tym przypadku mówimy o przeciwieństwie omawianego wcześniej efektu. Takie zjawisko nazywamy anielskim efektem halo, które często towarzyszy nam w codziennym życiu i w znaczący sposób wpływa na relacje międzyludzkie. Osoba uśmiechnięta, dobrze ubrana zyskuje w naszych oczach, przez co jesteśmy bardziej otwarci na jakąkolwiek z nią komunikację. 

Podsumowując, z efektem aureoli możemy spotkać się w codziennym życiu, nie tylko w szkole czy pracy, ale również w reklamie i marketingu. Bez zwątpienia w znaczący sposób wpływa na naszą percepcję, kształtując opinie na temat innych i wywodzące się z tego oceny. 

Świadomość istnienia efektu aureoli i jego roli nie sprawi, że będziemy w stanie uniknąć jego wpływu na nasze postrzeganie świata i ludzi. Jednak następnym razem przed podjęciem jakiejś decyzji czy ukształtowaniem opinii na temat danej osoby, zastanówcie się, w jaki sposób ogólne wrażenia na jej temat wpływają na pozostałe atrybuty. 

Jak nie dać się oszukać efektowi aureoli? Nie oceniajmy ludzi zbyt szybko. 

Z. Konior