„Każdy z nas ma swoją Jerozolimę” – recenzja książki „Jerozolima. Nowa biografia starego miasta”

Tytułowymi słowami Matthew Teller rozpoczyna proces snucia niezwykłej opowieści o znanym mieście. Dodatkowo podkreśla, że przez „Jerozolimę” rozumie to, co od około stu lat jest nazywane Starym Miastem, czyli obszar otoczony szesnastowiecznymi murami, który obejmował całą Jerozolimę do czasu, gdy w połowie XIX wieku zaczęła się ona rozrastać.

Powróćmy jednak do pierwszego zdania. Jakim cudem każdy ma swoją Jerozolimę? W tym przypadku odgrywa ona rolę, jak to ujął Teller, własnego niebiańskiego miejsca, własnego miasta radości. Oznacza również kulminację nadziei i ucieleśnienie marzeń. Prawdziwy dom, w którym będziemy żyć w zgodzie
z ludzkością i siłami wyższymi, w komforcie pewności i pewności komfortu. Jednak mimo posłużenia się nazwą tego miasta do opisania powyższego stanu autor przestrzega czytelnika, aby nie mylił swojej Jerozolimy z tą prawdziwą, ponieważ jest teraz w nie najlepszej kondycji z powodu wielu trudności, m.in. trwającego obecnie konfliktu izraelsko–palestyńskiego.

Muszę przyznać, że czytanie pierwszych 50 stron tej książki szło mi bardzo mozolnie i topornie. Byłam lekko zagubiona wielowątkowością jaką oferuje Teller i wręcz pewnego rodzaju brakiem stabilności tych wątków, które szczególnie w początkowej fazie książki były rozpoczynane, rozwijane i pospiesznie kończone w najmniej oczekiwanym momencie. Jestem w pełni świadoma, że niezwykle trudnym zadaniem jest opisanie i zawarcie esencji Jerozolimy, czyli miasta o bogatej historii w jednej kilkusetstronicowej książce. Jednak momentami odniosłam wrażenie, że wkradał się gdzieniegdzie chaos.

Fascynujący był dla mnie dobór przez autora niektórych wątków – m.in. dotyczący piękna jerozolimskiej architektury, historii tego miasta, szczegółowego opisu doznań zmysłowych w trakcie eksplorowania jerozolimskich ciasnych, lecz niezwykle urokliwych uliczek, czy chociażby opisu najsłynniejszej ulicy miasta, jaką jest Via Dolorosa. Zdecydowanie najbardziej urzekł mnie i zapadł w pamięci fragment,
w którym Matthew Teller opisuje bardzo prozaiczne zjawisko (szczególnie dla krakowian) jakim jest gruchanie gołębi. Jak powszechnie wiadomo, ptaki te cieszą się niezbyt pochlebną opinią, bowiem postrzegane są jako szkodniki roznoszące zarazki. Jednak Teller nadał im czar w postaci opatulenia bogatymi określeniami w kwiecistych zdaniach. Co więcej, zdobył się również na wysiłek w postaci stworzenia zapisu nutowego gołębich odgłosów.

Ciężko było mi wystawić jednoznaczną opinię o pozycji jaką zaprezentował Teller. Książka jest niezwykle bogata nie tylko wielowątkowo, ale również opisowo–metaforycznie, zupełnie jak historia Jerozolimy. Być może zamysł pojawiającego się między opowieściami chaosu był zamierzony. Być może chaos ten odzwierciedla nie tylko burzliwe dzieje tego miasta, ale również oddaje charakter jerozolimskiej różnorodności. Czyli innymi słowy, różnorodności, która ma do zaoferowania wiele – niemal każdy może znaleźć coś dla siebie.

Jerozolima jako miasto bogate kulturowo, ale zarazem obfite w chaos spowodowane konfliktami na tle właśnie kulturowym i nie tylko; Jerozolima jako miasto gwarantujące doznania zmysłowe; Jerozolima jako schronienie dla wielu osób (opowiada o tym więcej i szerzej Hagop Karakashian, czyli jeden
z rozmówców autora książki) – to tylko niektóre z określeń oddających charakter tego miasta. Nie chciałabym całkowicie zaspokoić Waszego głodu, dlatego z całego serca mogę polecić tę niezwykłą pod wieloma względami książkę. Zdecydowanie warto podjąć trud i nie zniechęcać się początkowym przytłaczającym nadmiarem informacji, dać się porwać Tellerowi w wir snującej się opowieści
o Jerozolimie i pozostać do ostatniej strony.

Na co jeszcze czekacie? Zmykajcie stąd! Lećcie nakarmić swoje zmysły i dajcie się zatopić czarowi tej książki. Nie bójcie się chaosu tej pięknej i barwnej opowieści.

Karolina Harchut