Jak czytać kino, czyli słów kilka o książkach filmoznawczych

Podczas studiowania Filmoznawstwa nie samymi filmami człowiek żyje. Pomimo oglądania ich dużej ilości (przykładowo: lista ponad 400 dzieł na egzamin z kina współczesnego), to warto sięgać po pozycje, które porządkują historię oraz wiedzę z zakresu wiedzy filmowej. Dzięki czytaniu artykułów czy książek, które choćby w minimalnym stopniu uporządkują wiedzę. 

Omówione poniżej czasopisma i pozycje bibliograficzne pokazują, iż istnieje wiele dzieł, po które warto sięgać. I to nie tylko w przypadku studiowania filmoznawstwa, ale też w momencie, gdy ktoś chce przeczytać coś interesującego, a co w dobry sposób przedstawia informacje i filmy z konkretnego nurtu. 

Na rynku można spotkać wiele dzieł, które albo skupiają się na ukazaniu historii filmu lub rozwoju danego gatunku albo też zostają poświęcone konkretnemu reżyserowi kinowemu. Występują też dzieła, które zawierają w sobie opisy filmów z minimalną ich analizą (jak na przykład Leksykon filmowego horroru Bartłomieja Paszylka). 

Do najbardziej wartych polecenia czasopism należą przede wszystkim ,,Ekrany”. Dwumiesięcznik, posiadający swoją stronę internetową (http://ekrany.org.pl), a który głównie zajmuje się tendencjami, jakie pojawiają się we współczesnym kinie. W niektórych numerach można znaleźć coś o starszych filmach, jednakże Ekrany są nastawione na popularyzację współczesnego kina, rzadko omawianego na gruncie eseistycznym. Czasem krótkie teksty posiadają odwołania do innych pozycji, w których można znaleźć szersze omówienie danego tematu. Jest to pozycja obowiązkowa dla wszystkich ludzi, których interesuje zwłaszcza kino współczesne.

Innym magazynem, tym razem bardziej naukowym, jest ,,Kwartalnik Filmowy”. Na jego łamach czytelnicy mogą zapoznać się z teoretycznymi opisami oraz omówieniami teorii oraz tendencji z dawnego kina. Publikacja ta ma na celu ukazanie perspektywy historycznej, która pozwala na inne spojrzenie na dzieła sprzed wielu lat. Dzięki niemu czytelnicy mogą zapoznać się z różnorodnymi sposobami patrzenia na kino. ,,Kwartalnik…” ukazuje się w numerach monograficznych, poświęconych konkretnemu zagadnieniu, dzięki czemu można zobaczyć, jak wiele spojrzeń może istnieć.

Z kolei jeżeli chodzi o książki, to na gruncie polskiego filmoznawstwa należy wyróżnić czterotomową Historię kina, wydawaną na Uniwersytecie Jagiellońskim. Każdy tom został podzielony na okresy, w jakich funkcjonowało kino. Cała seria opisuje tytułową historię od początków kinematografii z końca XIX wieku aż po koniec lat 90. ubiegłego wieku. Jest to raczej omówienie ogólne dziejów filmu, nie ma w nim miejsca na bardzo szczegółowe zapisy. Natomiast do każdego rozdziału jest dołączona bibliografia, która pokazuje, ile interesujących książek można znaleźć na przykład o kinie awangardowym lat 60.

Jednakże, najbardziej wartościową książką na polskim filmowym rynku wydawniczym jest Film art. Sztuka filmowa Davida Bordwella i Kristin Thompson. Jest to swego rodzaju podręcznik, w którym autorzy zwracają szczegółową uwagę na historię gatunków i filmu, ale główny nacisk został położony na zaprezentowanie i omówienie poszczególnych części tego medium. Dzięki doskonałym opisom ważności stylu filmowego czy formy narracyjnej, każdy czytelnik może zdać sobie sprawę z tego, jak ważne są poszczególne elementy dzieł kinematograficznych.

Lista pozycji nie jest skończona, ponieważ co roku rynek filmowy się zmienia i rozwija, na niektóre zjawiska z przeszłości można spojrzeć inaczej, pojawiają się nowe tendencje… Wobec tego rynek filmowych książek oraz czasopism w najbliższych latach nie będzie cierpiał na niedosyt. Dzięki różnorodności, jaką mamy w kinie, autorzy tekstów, a w następstwie czytelnicy, nie będą musieli narzekać na brak pozycji do czytania. Dodatkowo, czytelnicy mogą w nich znaleźć filmy bądź seriale mało znane szerszej publiczności, a które są naprawdę warte obejrzenia.

Tekst: Iwona Dominiec