Abruzja twarda i uprzejma – „W cieniu Gran Sasso” Piotra Kępińskiego

Włochy zawsze kojarzyły mi się z masą turystów, słońcem, gwarem na ulicach, pizzą, makaronem czy w końcu wielogodzinnym śpiewem przy dobrym winie przez całą noc. Myślę, że nie jestem jedyną osobą z podobnymi skojarzeniami. W końcu tak chętnie jeździmy co lato na słoneczną Sycylię, zachwycamy się malowniczymi winnicami Toskanii, zwiedzamy rzymskie dziedzictwo antyczne czy zajadamy się aromatyczną neapolitańską pizzą. A co z Abruzją? Jakie macie skojarzenia z tym regionem? Ile razy ją odwiedziliście, opowiadając znajomym o pięknie Włoch i zwożąc rodzinie masę pocztówek? Ja na przykład ani razu.

Nigdy nie przepadałam za reportażami podróżniczymi. Były zbyt suche, zbyt szare, zbyt trudne. Jakie więc było moje zdziwienie, gdy wbrew własnemu przekonaniu sięgnęłam po książkę z takiego właśnie gatunku. Raz się żyje! Być może ten jeden raz okaże się przełomowym. Czy tak było? 

„W cieniu Gran Sasso. Historie z Abruzji” to reportaż polskiego podróżnika, który poświęcił naprawdę wiele wizyt, wypraw na to, aby poznać na wskroś społeczność abruzyjczyków. A jaka to właściwie społeczność? Czym wyróżnia się na tle pozostałej ludności włoskiej? W zasadzie to odstaje od reszty w wielu aspektach. Nie spotkacie tam pełnych życia uśmiechniętych Włochów witających się śpiewnymi głosami z każdym napotkanym przechodniem. W ogóle trudno będzie doświadczyć entuzjazmu podczas spotkania z mijanym w sklepie czy na ulicy drugim człowiekiem. Można zapomnieć o gwarnych uliczkach, w których aż roi się od turystów i szczęśliwych mieszkańców miast. A jednak w Abruzji jest coś przyciągającego.

Zacząć jednak należy przede wszystkim od samego autora, Piotra Kępińskiego. Nie będę się nawet tutaj rozwodzić na temat jego dorobku dziennikarskiego i podróżniczego. Zwrócę jednak uwagę na jeden, istotny w tej kwestii aspekt. Której notki biograficznej się nie przeczyta, tam znaleźć można fragment „polski poeta i krytyk literacki”. Zwłaszcza przy tej pierwszej części chciałabym zatrzymać się na dłużej. Po przeczytaniu „W cieniu Gran Sasso” mogę z czystym sumieniem stwierdzić, że jest to naprawdę wybitnie utalentowany poeta. Od początku trudno było mi zaklasyfikować tę książkę do gatunku reportażu. Od pierwszych zdań zaskakuje ona lekkością pióra oraz subtelnym i poetyckim językiem, jaki tworzy całość utworu.

Owa poetyckość języka odnosi się przede wszystkim to malowniczości. Kępiński niczym impresjonistyczny malarz tworzy ulotną chwilę zapierających dech w piersiach obrazów Abruzji. Momentami aż chce się tę chwilę zatrzymać i tak z nią trwać, ale autor w porę przypomina jednak o drugim dnie, jakie wiąże się z tworzoną przez niego sztuką. W odpowiedni sposób sprowadza na ziemię, uświadamiając o faktycznych problemach płynących z tego uchwyconego malowniczo smutku, o skutkach, jakie niesie za sobą ta piękna, a jednocześnie niebezpieczna przyroda. 

„W cieniu Gran Sasso” to nie tylko psychologiczny i historyczny przekrój przez społeczeństwo oraz walory przyrodnicze Abruzji. To przede wszystkim masa ciekawostek, niemal filologiczna skarbnica wiedzy, jaką trudno znaleźć w jakiejkolwiek książce czy filmie. Kępiński stawia przed czytelnikiem zachwycającą historię kina, literatury, polityki, ale i również przemian społecznych, jakie dotyczą Abruzji. Przedstawia masę anegdot zasłyszanych od przypadkowych mieszkańców czy w lokalnych wiadomościach. Przybliża zaskakujący i interesujący związek regionu z Polską i Polakami.

Nie jest to kolejna pozycja o Włoszech, która tylko potwierdzałaby przyjęty w społeczeństwie obraz tego kraju. Jest to raczej reportaż uświadamiający, że wszędzie tam, gdzie masa blasku i kolorów, tam również przestrzeń na wszelkie odcienie szarości, które nie zawsze muszą wiązać się ze monotonią. Ten piękny i przejmujący obraz z pewnością pozostanie w mojej głowie na długo. W Waszej również powinien.

Laura Lewandowska