Sztuka i pisarstwo najwyższych lotów. „Rozrzut” Andy Rottenberg

Rozrzut Andy Rottenberg od Wydawnictwa Krytyki Politycznej to niezwykły zbiór esejów o sztuce, które autorka publikowała na przestrzeni lat w katalogach wystaw całego świata. Zbiór bardzo obszerny, liczący 560 stron, pełnych niesamowitych przemyśleń i pięknych zdjęć czy reprodukcji. Niesamowicie intrygujący, jak sama autorka. 

Anda Rottenberg to wybitna polska historyczka sztuki, kuratorka, dyrektor Zachęty Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, publicystka, ale nie krytyczka. Dlaczego? Anda Rottenberg tak naprawdę sztuki nie krytykuje. Pisze tylko o tym, co naprawdę dobre, co ją zachwyca. Pisze o artystach dobrze znanych, jak Andy Warhol, ale także (a może przede wszystkim) o nowych twórcach, jeszcze nieznanych szerszej publiczności. Natomiast na pewno nie pisze o sztuce miernej, słabej, po prostu złej. Uznaje, że taką sztukę należy przemilczeć, przejść obok, nie poświęcać zbytniej uwagi. Bo po co poświęcać czas i pisać o czymś, co nie jest dobre? Milczenie jest najwyższą i jedyną formą krytyki uprawianą przez Andę Rottenberg. Dzięki temu Rozrzut to zbiór poświęcony tym dziełom, na które, nomen omen, warto poświęcić swój czas. 

Absolutnie największą zaletą książki jest jej język. Anda Rottenberg to istna czarodziejka słowa pisanego. Potrafi budować zdania tak obrazowe, łączyć wątki nieoczywiste, budować przejrzyste metafory. Dodatkowo często odwołuje się do szeroko pojętej kultury, literatury, ale także historii, czyniąc ten zbiór nie tylko opisem poszczególnych dzieł, ale przede wszystkim tworząc barwną historię o nich. Po przeczytaniu kolejnych esejów byłam szczerze zdumiona, jak niesamowicie autorka podchodzi do dzieł i jak intrygująco potrafi je opisywać.

Profesor Małgorzata Omilanowska napisała: „Rozrzut to lektura nie tylko dla miłośników sztuki, a może wręcz przede wszystkim dla „niemiłośników”. Otwiera drzwi do zrozumienia kwestii fundamentalnych: po co nam sztuka i po co nam artyści”. Jako osoba, która sztuką zajmuje się zupełnie hobbystycznie (choć z oddaniem), nie mogę się zgodzić z tym stwierdzeniem. Choć niewątpliwie Rozrzut uczy uważnego czytelnika tego, „po co nam sztuka i po co nam artyści”, to nie uważam, aby była odpowiednia dla „niemiłośników” sztuki. A spowodowane jest to kwestiami czysto pragmatycznymi. W esejach pojawiają się terminy obecne w historii sztuki, a nieznane przez tych, którzy poważnie się nią nie zainteresowali. Dodatkowo sam język bywa dość skomplikowany i docenią go raczej ci, którzy sztukę kochają i próbują zrozumieć. Natomiast osoby zupełnie nią niezainteresowane raczej mogą się zniechęcić po kilku niezrozumiałych dla nich esejach. 

Rozrzut to zdecydowanie świetna pozycja dla każdego, kto ma ochotę na poszerzenie swoich kulturalnych horyzontów. Może być czytana małymi porcjami (do kawy najlepiej!), bo eseje są zwykle dość krótkie, kilkustronicowe. Jako osoba zakochana w sztuce, serdecznie polecam. 

Amelia Malisz