Nostalgia, Chet Baker i Ameryka lat 50.

Powoli zaczynający się okres przedświąteczny wprawił mnie w melancholijny nastrój. Po żywym i pełnym emocji listopadzie potrzebowałam spokoju i wyciszenia. Z tego powodu, po dłuższej przerwie postanowiłam powrócić do trąbki i cudownie kojącego głosu Cheta Bakera. Leżąc w wannie myślę o latach 50. XX wieku – powojennym czasie rozwoju i konfliktów społecznych w Stanach Zjednoczonych. Myślę o sławie i upadku, o możliwościach i zagrożeniach, o naturze człowieka i cenie, którą płaci się za wybitność. A wszystko to przy dźwiękach cool jazzu serwowanych przez jednego z najważniejszych twórców tego stylu. 

Chet Baker był niewątpliwie wybitnym muzykiem. Zainteresowanie jego osobą doprowadziło mnie do filmu dokumentalnego Bruce’a Webera pod tytułem „Let’s Get Lost” z 1988 roku, który opowiada o życiu i przewrotnej karierze tego twórcy. Wspomnienia rodziny, byłych żon oraz współpracowników Bakera w filmie, nasycone są podziwem dla naturalnego talentu muzyka, łatwości z jaką potrafił tworzyć oraz innowacyjności przesiąkającej jego utwory. Mimo tej widocznej fascynacji, wypowiedzi bohaterów cechuje również pewien żal i smutek. Jak to zwykle bywa, życie posiada dwie strony medalu. Co więc stało się z charyzmatycznym i zdolnym młodzieńcem sprzed lat?

Baker urodził się w rodzinie muzyków. Już od najmłodszych lat wykazywał zdolności muzyczne, najpierw śpiewając w chórze, później ucząc się gry na swoim ukochanym instrumencie. Puzon, który początkowo podarował mu ojciec okazał się być zbyt wielki i nieporęczny, za to trąbka była strzałem w dziesiątkę. To ona stała się sensem jego życia. Lata 50. były dla Bakera okresem szybkiego rozwoju kariery. Po sukcesie odniesionym dzięki serii koncertów na Zachodnim Wybrzeżu, dołączył on do kwartetu Gerry’ego Mullingana, który również okazał się być rewelacją, przynosząc muzykowi popularność. W późniejszym czasie występował on samotnie, zarówno w Ameryce, jak i w Europie.

Już we wczesnych latach 50. Bakerowi zaczęła towarzyszyć heroina. Równocześnie z rozwojem swojej kariery popadał on w coraz większy nałóg. Uzależnienie od narkotyków niejednokrotnie było przyczyną problemów z prawem, łącznie z pobytem w więzieniu. W latach 60. Baker na jakiś czas przerwał karierę muzyczną, co, jak sam wyjaśnia, było spowodowane rzekomym pobiciem, w wyniku którego zranione zostały jego usta i zęby. Opowiadana przez niego historia nie do końca zgadza się z wypowiedziami innych bohaterów, którzy wskazują na jego arogancję oraz nadużywanie narkotyków jako główne przyczyny tego wypadku. Z czasem potrzeba zdobywania pieniędzy na zakup narkotyków stała się głównym motorem jego twórczości. 

Poruszającą część filmu stanowią wypowiedzi matki Bakera, która z uśmiechem opowiada o jego dzieciństwie, jednak równocześnie stwierdza, że zawiodła się na nim jako na synie. Podobnie nastrój wyczuwalny jest w wypowiedziach byłej żony i dzieci muzyka, które nigdy nie miały ojca blisko siebie, ponieważ zawsze żył on jedynie dla muzyki, narkotyków, dla siebie. Film doskonale ukazuje odmienność perspektyw patrzenia na tę samą osobę – dla jednych ikona, dla innych rozczarowanie. 

Patrzenie na Cheta z 1988 roku jest smutne i pewnym sensie również bolesne – jego przemiana z oszałamiającego, romantycznego młodzieńca, w niczym mu niepodobnego, apatycznego, uzależnionego od narkotyków starca budzi niedowierzanie. Jednak nawet wtedy, na rok przed swoją śmiercią, kiedy w studiu nagrywa kolejny utwór, jego głos jest gładki i magnetyczny, niemalże młodzieńczy. Zapytany o to, jak będzie wspominał tworzenie tego filmu odpowiedział, że było to niczym sen, marzenie, które spełnia się tylko nielicznym. 

Wszystkich zaintrygowanych postacią Cheta Bakera gorąco zachęcam do zapoznania się z jego twórczością. Na początek proponuje wspaniałe wykonanie utworu „Almost Blue”.

https://www.youtube.com/watch?v=z4PKzz81m5c

Agata Drabek 

Źródła:

Weber, Bruce, Let’s Get Lost, Nowy Jork, Zeitgeist Films, 1988.

Wikipedia, Chet Baker, 2020. https://en.wikipedia.org/wiki/Chet_Baker