nic nie jest takie, na jakie wygląda

Kto stoi za zamachem z 11 września? Czy Elvis wciąż żyje? Kto wywołał pandemię? Kiedy słyszę „teorie spiskowe”, na myśl przychodzi mi mnóstwo różnych sytuacji, mniej lub bardziej logicznych. Jestem przekonana, że wielu z Was również jest w stanie wymienić kilka teorii spiskowych bez głębszego zastanowienia. Co sprawia, że temat ten zyskuje na popularności? Zaraz wszystkiego się dowiecie. 

Już jakiś czas temu w ręce wpadła mi książka „Teorie spiskowe. Nic nie jest takie, na jakie wygląda” Michaela Buttera z Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Byłam mega zajarana, bo myślałam, że poczytam trochę o różnych teoriach spiskowych, od najbardziej do najmniej popularnych i dowiem się, co u spiskowców słychać. Cóż, nie mogłam się bardziej pomylić, choć wcale nie jestem rozczarowana. Okazuje się, że Michael Butter to ekspert w dziedzinie teorii spiskowych, kieruje międzynarodowymi projektami poświęconymi tejże tematyce i to też przekazuje w książce – solidną porcję wiedzy i faktów naukowych. Zatem jeśli spodziewacie się zagłębić w najdziwniejsze teorie spiskowe, to niestety nie uda się to w tym przypadku. Zrozumiecie jednak ich działanie, wszelkie procesy, które stoją za ich powstawaniem, a przede wszystkim dowiecie się też, jak chronić się przed ich zgubnym wpływem. 

No, właśnie. Bo poddawanie rzeczywistości w wątpliwość nie jest niczym dziwnym, jest to naturalna reakcja dla człowieka. Gdyby nie podejrzenia, dociekanie, nie byłoby postępu technologicznego, nie doszlibyśmy pewnie nawet do poziomu średniowiecza. To zupełnie normalne zjawisko wpisane w naszą naturę, trzeba tylko wiedzieć, jak je poprawnie wykorzystać i tego trochę uczy ta książka. Większość teorii spiskowych można bardzo szybko obalić, po prostu weryfikując fakty. Jednak jeśli ktoś na siłę chce doszukać się spisku, to zrobi wszystko i odrzuci prawdziwe informacje na rzecz swoich domysłów, a co więcej – sprzeda Wam to jako logiczną całość. Bo przecież wiele teorii spiskowych wydaje się dość rozsądnych, ale tylko na pierwszy rzut oka, dopóki nie zauważycie, że pomijają one pewne fakty, a wtedy wszystko się sypie. Weryfikowanie informacji to umiejętność uniwersalna i myślę, że ważna w dzisiejszym świecie; świecie, gdzie wieść niesie się w ułamku sekundy, również ta nieprawdziwa. 

Temat wciągnął mnie na tyle, że udałam się też do Dworku Białoprądnickiego na spotkanie z dr. hab. Franciszkiem Czechem poświęcone fake newsom i teoriom spiskowym. W trakcie spotkania rozmawialiśmy właśnie o książce Buttera, a także obejrzeliśmy dokument „Twoja własna prawda” Charliego Lyne’a, w którym śledzi kroki Madisona Welcha. Welch przejechał pięćset kilometrów tylko po to, by wystrzelić z karabinu w pizzerii. Dlaczego? Był przekonany, że pizzeria jest tylko przykrywką dla gangu handlarzy dziećmi, którym kierowała Hillary Clinton. Był przekonany, że robi dobrze. I chyba to jest sprawa, która otworzyła mi tak naprawdę oczy. Ten mężczyzna był tak mocno zaangażowany w teorię spiskową, tak bardzo w nią uwierzył, że postanowił zrobić coś okropnego, choć w jego oczach pewnie heroicznego. To uświadomiło mi, jak cienka jest granica pomiędzy wiarą w teorie spiskowe a byciem pomylonym. I wcale nie mówię, że każdy, kto powątpiewa w jakieś zdarzenia jest szalony. Należy się jednak zastanowić nad tym, jak niebezpieczna jest taka sytuacja i jak szybko może się przerodzić po prostu w bycie odklejonym. Ślepa wiara w podstawione nam pod nos teorie nigdy nie jest dobra. Warto korzystać z dobrych, sprawdzonych źródeł i weryfikować wszelkie informacje. 

Dlatego właśnie szczerze polecam tę książkę. Nauczycie się czegoś naprawdę ważnego i przydatnego, a przy okazji sami zweryfikujecie własne poczynania w kwestii fake newsów. Gwarantuję, że po tej lekturze zastanowicie się dwa razy zanim znów założycie foliową czapeczkę. 

Paulina Massopust