Kolejny wymiar kultury – recenzja „Dzikości” Carla Safiny

Na obranym przeze mnie kierunku studiów temat mnogości definicji kultury poruszany jest prawie na każdym kroku. Wydawałoby się, że pod termin „kultura” podpięto już prawie wszystko, jednak nigdy nie spotkałam się z odniesieniem go do świata zwierząt innych niż ludzie. Carl Safina w książce „Dzikość. Jak kultury zwierzęce wychowują rodziny, tworzą piękno i osiągają pokój” naprawił to niedopatrzenie.

Safina zdaje relację z trzech podróży, które na celu mają zgłębienie trzech zwierzęcych kultur: kaszalotów, papug ar oraz szympansów. Historie i anegdotki z ekspedycji autor niezwykle zgrabnie łączy z własnymi obserwacjami oraz faktami naukowymi na temat zwyczajów zwierząt, swoją narracją pozwalając nam wejść w dziki świat z łatwością. I choć słowo pisane nie jest tak swobodne w odbiorze jak kolorowe filmy przyrodnicze, daje nam ono możliwość przyswojenia większej ilości jakże fascynujących faktów. 

„Im dłużej który przyrodnik bada zwyczaje zwierząt, tem więcej przypisuje rozumowi, mniej zaś bezwiednym instynktom” – tak głosi motto książki, zaczerpnięte od samego Karola Darwina, idealnie podsumowujące wrażenie, z którym pozostawia nas każda kolejna strona lektury. Carl Safina bierze na warsztat pozornie natualne zachowania zwierzęce (komunikację, przynależność do stada czy zaloty) i, poprzez ich bardziej wnikliwą analizę, udowadnia, że zjawiska te różnią się w zależności od panującej w danym kręgu kultury. 

Z każdą stroną książki zanurzałam się w świat przyrody, w jakim zwierzęta stają się bohaterami, których losy śledzimy z zaciekawieniem – tym większym, że nieustannie nas zaskakują. Obserwujemy, jak uczą się od siebie nawzajem, przekazując mądrości płynące z własnego doświadczenia z pokolenia na pokolenie. Wygląda na to, że my również możemy się od nich wiele nauczyć, tak samo jak czerpiemy na co dzień od osób innych narodowości czy religii. 

Jedno jest pewne: żyjąc w świecie, w którym nieustannie zrzucamy winy ludzkie na instynkty, a odmienność kulturowa budzi tyle lęku, warto przeczytać „Dzikość”. Do lektury z czystym sumieniem odsyłam wszystkich wrażliwych i ciekawych.

Magda Rodzeń