Polecam, bo naprawdę jest dobrze

W dzisiejszych czasach podobno ciężko o optymizm. Zewsząd docierają do nas informacje o kolejnych chorobach, wypadkach, zgonach, konfliktach czy katastrofach naturalnych. Co więcej, pandemia stała się niejako znakiem rozpoznawczym roku 2020, a minione święta okazały się kolejnymi pod szyldem lockdownu, co tylko wzmacnia w nas poczucie pewnej beznadziei. Factfulness, czyli dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą to zdecydowanie jedna z tych pozycji, którą w obecnej sytuacji poleciłabym każdemu. Okazać się może bowiem, że optymizm, o który tak ponoć ciężko, mylimy z realizmem. 

Jaką wiedzę o świecie, jego mechanizmach czy ogólnie rozumianych mieszkańcach ma przeciętny Europejczyk? Niewielką. Od tego założenia wychodzi w swojej publikacji Hans Rosling. Nie jest to jednak założenie bezpodstawne, a wynik oparty na podstawie testu, z którym zmierzyć się musi każdy podejmujący trud przeczytania powyższej książki. Jednak gdy już czarno na białym przedstawione zostanie, jak błędny obraz świata nami kieruje oraz uświadomimy sobie, że nasz niechlubny wynik jest znacznie gorszy od statystycznego rezultatu szympansa, nadchodzi czas, aby to zmienić. 

Stan naszej wiedzy o świecie odpowiada jego realiom z lat 60-tych XX wieku. To jedna ze śmiałych tez, wysuniętych w Factfulness. Żyjemy w błędnym przekonaniu o sztucznym podziale: bogata północ i biedne południe; media nieustannie potęgują w nas poczucie strachu, a co więcej, nawet nie jesteśmy w stanie prawidłowo odgadnąć liczby mieszkańców ziemi za najbliższe kilkadziesiąt lat. To, na co niewątpliwie musimy być gotowi sięgając po książkę Roslinga, to brutalne zderzenie z rzeczywistością. Jest to równocześnie niepowtarzalna okazja do weryfikacji własnych wyobrażeń o świecie, jak i sobie samym, oraz szansa do nabrania naturalnego dystansu do poruszanych kwestii. Publikacja ta, chociaż wydana pierwszy raz w roku 2018, wydaje się teraz bardziej potrzebna, niż kiedykolwiek wcześniej. 

Stereotypy to naczelny wróg, z którym walkę podejmuje Rosling. Szalenie zaskakujące okazuje się, jak silna jest nasza tendencja do negatywnego myślenia. Obraz, jaki kreują nasze umysły, to świat pełen dychotomii. Z jednej strony doskonale zdajemy sobie sprawę z nierówności na płaszczyźnie ekonomicznej czy dostępu do należytej opieki zdrowotnej, z drugiej natomiast nie do przyjęcia wydaje się nam fakt, że na poziomie pierwszego progu dochodowego znajduje się obecnie jedynie nieco ponad 10% populacji. Z związku z tym, Factfulness, oprócz prezentowania realnej wiedzy, daje również okazję do pozbycia się silnie zakorzenionego w nas, europocentrycznego punktu widzenia. Możliwość do poszerzenia nie tylko zakresu wiedzy, ale i horyzontów.

Sięgając po Factfulness warto pamiętać o pokorze. Świat w jakim funkcjonujemy jest znacznie bezpieczniejszy od tego, jaki sobie wyobrażamy. Fakt ten cieszy, tym bardziej, że to właśnie my, ludzie, coraz umiejętniej wykorzystujemy jego zasoby, korzystamy z nowych technologii oraz sprawiamy, że prognozy dla przyszłych pokoleń wydają się jeszcze lepsze. Najlepiej potwierdza to przykład szczepień  niemowląt, które w roku 1980 przyjęło jedynie 22%. W roku 2016 liczba ta wyniosła już natomiast 88%. Pomimo tak wyraźnej zmiany należy jednak pamiętać, że nadal musimy dbać o rozwój i pomoc dla społeczności z pierwszego oraz drugiego progu dochodowego. Tu Rosling po raz kolejny ironicznie uświadamia czytelnika, że żyjąc prawdopodobnie na najwyższym, czwartym progu dochodowym, jego świadomość o świecie pozostaje na bardzo niskim poziomie. 

Przyznanie się do własnej niewiedzy niewątpliwie nie jest łatwe. Staramy się szukać optymizmu w książce, w której na każdym kroku autor podkreśla, jak mało jeszcze wiemy. Pozycja ta, jak mało która, uczy natomiast krytycznego myślenia. Chociaż Rosling przedstawia liczne fakty, część z nich zostawia do własnej interpretacji. Po lekturze nie zmienimy z pewnością naszego sposobu postrzegania świata z dnia na dzień. Dokładniej zaczniemy jednak analizować informacje przekazywane przez media. To, co ważne, to świadomość, jak usilnie trzymamy się ogólnie przyjętych stereotypów. Chociaż do całkowitego zrozumienia świata z pewnością przed nami długa droga, Factfulness to zdecydowanie pierwszy, właściwy krok w dobrym kierunku. Zważywszy na czas i sytuacje, w jakiej obecnie wszyscy się znajdujemy, zdecydowanie polecam!

Aleksandra Rajzer